สมรรถนะการรู้ดิจิทัลสำหรับบรรณารักษ์ห้องสมุดมหาวิทยาลัยวิจัยไทย *
Digital Literacy Competencies for Librarians at Thai Research University Libraries *
Abstract
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาความคิดเห็นของบรรณารักษ์ห้องสมุดมหาวิทยาลัยวิจัยไทยเกี่ยวกับสมรรถนะ การรู้ดิจิทัลสำหรับบรรณารักษ์ห้องสมุดมหาวิทยาลัยวิจัยไทย 2) เพื่อเปรียบเทียบความเห็นของบรรณารักษ์ห้องสมุดมหาวิทยาลัยวิจัยไทยเกี่ยวกับสมรรถนะการรู้ดิจิทัลของบรรณารักษ์ที่ทำงานในฝ่าย/งานที่แตกต่างกัน และ 3) เพื่อศึกษาปัจจัยส่งเสริมสมรรถนะการรู้ดิจิทัลในการปฏิบัติงานของบรรณารักษ์ห้องสมุดมหาวิทยาลัยวิจัยไทย การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัย เชิงปริมาณ เครื่องมือที่ใช้คือแบบสอบถาม ประชากรที่ศึกษาคือ ผู้ปฏิบัติงานในตำแหน่งบรรณารักษ์ นักเอกสารสนเทศ นักบรรณสารสนเทศ ที่ปฏิบัติงานในห้องสมุดมหาวิทยาลัยวิจัยแห่งชาติ 9 แห่ง จำนวนประชากรทั้งหมด 282 คน รวบรวมข้อมูลได้จำนวน 241 คน (ร้อยละ 85.46) สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ทดสอบสมมุติฐานโดยใช้การวิเคราะห์ความแปรปรวนทางเดียว (One-Way ANOVA) และการเปรียบเทียบความแตกต่างเป็นรายคู่โดยวิธี Fisher’s Least Significant Difference (LSD) ผลการศึกษาความคิดเห็นของบรรณารักษ์ที่มีต่อสมรรถนะการรู้ดิจิทัลสำหรับบรรณารักษ์ห้องสมุดมหาวิทยาลัยวิจัยไทย พบว่า สมรรถนะด้านความรู้ มีค่าเฉลี่ยรวมอยู่ในระดับมาก ( =4.08) ด้านความรู้พื้นฐานที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุดคือ ด้านความรู้ในประเด็นทางสังคม ความเป็นส่วนตัว และจริยธรรมการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ และด้านความรู้เฉพาะวิชาชีพที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุด คือ ด้านการรู้จักผู้ใช้ในยุคดิจิทัลและเข้าใจพฤติกรรมการใช้สารสนเทศดิจิทัล สมรรถนะด้านทักษะ มีค่าเฉลี่ยรวมอยู่ในระดับมาก ( =4.15) ด้านทักษะพื้นฐานที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุดคือ ทักษะการทำงานเป็นทีม และด้านทักษะเฉพาะวิชาชีพที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุดคือ ทักษะการใช้แอปพลิเคชันอุปกรณ์พกพาหรืออุปกรณ์เคลื่อนที่ (Mobile Application) สำหรับการทำงานเพื่อการให้บริการสารสนเทศดิจิทัล สมรรถนะด้านคุณลักษณะ มีค่าเฉลี่ยรวมอยู่ในระดับมาก ( =4.50) ด้านที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุดคือ มีคุณธรรม จริยธรรม และจรรยาบรรณวิชาชีพ ผลการทดสอบสมมุติฐานพบว่า บรรณารักษ์ที่มีฝ่าย/งานต่างกัน มีความคิดเห็นเกี่ยวกับสมรรถนะการรู้ดิจิทัลของบรรณารักษ์ห้องสมุดมหาวิทยาลัยวิจัยไทยแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ในด้านสมรรถนะด้านความรู้ 3 ประเด็น คือ 1) ความรู้ด้านการใช้งานคอมพิวเตอร์และอุปกรณ์ต่อพ่วงในการปฏิบัติงาน 2) ความรู้เกี่ยวกับเครื่องมือและเทคโนโลยีเพื่อสนับสนุนการวิจัย และ 3) ความรู้เกี่ยวกับการพัฒนาฐานข้อมูลเบื้องต้น และสมรรถนะด้านทักษะ 5 ประเด็น คือ 1) ทักษะการทำงานเป็นทีม 2) ทักษะการใช้ระบบสารสนเทศเพื่อการตัดสินใจ การบริหารจัดการ วิเคราะห์ และสังเคราะห์ข้อมูลดิจิทัลเพื่อใช้ในการวางแผนและการตัดสินใจ 3) ทักษะการใช้ แอปพลิเคชันอุปกรณ์พกพาหรืออุปกรณ์เคลื่อนที่ (Mobile Application) สำหรับการทำงานเพื่อการให้บริการสารสนเทศดิจิทัล 4) ทักษะการใช้ เครื่องมือการตรวจสอบการโจรกรรมทางวิชาการ (Plagiarism) ได้อย่างถูกต้อง และ 5) ทักษะการลงรายการและการเข้าถึงทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัลได้อย่างถูกต้องตามหลักวิชาการและมาตรฐานสากล ยกเว้นสมรรถนะด้านคุณลักษณะมีความคิดเห็นไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ส่วนผลการศึกษาปัจจัยส่งเสริมสมรรถนะการรู้ดิจิทัลในการปฏิบัติงานของบรรณารักษ์ห้องสมุดมหาวิทยาลัยวิจัยไทย มีค่าเฉลี่ยรวมอยู่ในระดับมาก ( =4.48) มีค่าเฉลี่ยเรียงตามลำดับจากมากไปน้อย คือ ด้านบุคลากรและการพัฒนาบุคลากร ด้านโครงสร้างพื้นฐาน ด้านนโยบายของผู้บริหารห้องสมุด ด้านนโยบายของมหาวิทยาลัย และด้านสภาพแวดล้อมภายนอก ตามลำดับ
References
American Library Association. (2013). Digital literacy, libraries, and public policy: report of the Office for Information Technology Policy’s digital literacy task force. Retrieved January 20, 2019, from https://alair.ala.org/bitstream/handle/11213/16261/2012_OITP_digilitreport_1_22_13_Marijke%20Visser.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
Arkornparu, T. (2017). Development of leadership competencies for information professionals in Thai higher educational institutes [Master thesis in Information Studies]. Graduate School, Chiang Mai University, Chiang Mai. (In Thai).
Canadian Association of Research Libraries. (2010). Core competencies for 21st century CARL librarians. Retrieved November 17, 2018, from http://www.carl-abrc.ca/uploads/pdfs/core_comp_profile-e.pdf
Chaloeyprach, W. (2012). University librarians’ needs for staff development activities on information and communication technology [Master thesis in Library and Information Science]. Graduate School, Chulalongkorn University, Bangkok. (In Thai).
Chancheewa, S. (2020). Digital literacy: A professional academic librarian competency. Journal of Multidisciplinary Academic Research and Development, 2(2), 1-6. (In Thai).
Choi, Y., & Rasmussen, E. (2006). What do digital librarians do. Retrieved August 11, 2018, from https://ieeexplore.ieee.org/document/4119118.
Emiri, O. T. (2015). Digital literacy skills among librarians in university libraries in the 21st century in Edo and Delta states, Nigeria. Retrieved March 22, 2018, from http://www.ijstr.org/final-print/aug2015/Digital-Literacy-Skills-Among-Librarians-In-University-Libraries-In-The-21st-Century-In-Edo-And-Delta-States-Nigeria.pdf.
Jantarasut, P. (2013). Using an electronic training program for developing essential core competencies for information professionals in libraries of tertiary institutions [Doctoral dissertation in Human Resource Development]. Graduate School, Ramkhamhaeng University, Bangkok. (In Thai).
Kessalee, K., & Kwiecien, K. (2018). Digital literacy in the workplace for supporting staff, Loei Rajabhat University. Humanities and Social Sciences Journal of Graduate School, Pibulsongkram Rajabhat University, 12(2), 503-514. (In Thai).
Law, N., Woo, D., De La Torre, J., & Wong, G. (2018). A global framework of reference on digital literacy skills for indicator 4.4.2. Montreal: UNESCO Institute for Statistics.
Leenaraj, B. (2017). Digital literacy skill for developing learning quality. TLA Bulletin, 61(2), 76-92. (In Thai).
Martin, A. (2008). Digital literacy and the “Digital Society”. In C. Lankshear, & M. Knobel (Eds.). Digital literacies: Concepts, policies and practices. (pp. 151-176). New York: Lang Publisher.
Martzoukou, K., & Elliott, J. (2016). The development of digital literacy and inclusion skills of public librarians. Communications in Information Literacy, 10(1), 99-115.
Mettarikanon, D., & Juychum, D. (2016). Essential competencies for LIS students: Fostering the 21st century librarian. Journal of Library and Information Science Srinakharinwirot University, 9(2), 87-97. (In Thai).
Office of the Civil Service Commission. (2017). Digital literacy project. Retrieved March 10, 2019, from https://www.ocsc.go.th/DLProject/mean-dlp. (In Thai).
Office of the Civil Service Commission. (2018). Thaksa dan dichithan khong kharatchakan lae bukkhalakon phak rat phua kan prap plian phak rat pen ratthaban dichithan. Nonthaburi: Office of the Civil Service Commission. (In Thai).
Office of the Higher Education Commission. (2009). Project to promote research in higher education and the development of national research universities. Retrieved November 8, 2018, from http://web.sut.ac.th/ccs/mail/visit/project_detail.pdf. (In Thai).
Phanchaiphet, K., & Kabmala, M. (2014). Information behaviors in work performance of Khon Kaen University’s supporting staff. Journal of Information Science, 32(2), 24-64. (In Thai).
Pilakasiri, B. (2012). The expectations of university library administrations towards librarians’ functional competencies [Master thesis in Library and Information Science]. Graduate School, Chulalongkorn University, Bangkok. (In Thai).
Promwong, N. (2018). Guidelines on enhancing desirable digital age librarians’ professional competencies of Rajamangala University of Technology Isan [Master thesis in Information Science and Technology]. Graduate School, Sakon Nakhon Rajabhat University, Sakon Nakhon. (In Thai).
Puangpaka, A. (2017). Technology of librarian. Retrieved November 10, 2019, from https://research.kpru.ac.th/ sac/fileconference/5442018-05-01.pdf. (In Thai).
Quacquarelli Symonds Limited. (2021). QS world university rankings 2021. Retrieved August 15, 2021, from https://www.topuniversities.com/university-rankings/asian-university-rankings/2021.
Sacchanand, C. (2018). Information, media and digital literacy development for distance students in higher education. Nonthaburi: Sukhothai Thammathirat Open University. (In Thai).
Saenwa, S. (2012). Roles and competencies of librarians in academic libraries. Bangkok: Srinakharinwirot University. (In Thai).
Sae-ung, S. (2017). The development of public university librarians’ competencies [Master thesis in Library and Information science]. Graduate School, Ramkhamhaeng University, Bangkok. (In Thai).
Sookruay, T. (2015). Competencies for information professionals of research support services at Thai Research University Libraries [Master thesis in Information Studies]. Graduate School, Chiang Mai University, Chiang Mai. (In Thai).
Sreenivasulu, V. (2000). The role of a digital librarian in the management of digital information systems (DIS). The Electronic Library, 18(1), 12-20.
Sriwatcharin, U. (2010). Competency in service work of librarians at private tertiary institutions libraries in Bangkok metropolis and its environs [Master thesis in Library and Information Science]. Graduate School, Ramkhamhaeng University, Bangkok. (In Thai).
Tuamsuk, K., & Subramaniam, M. (2017). The current state and influential factors in the development of digital literacy in Thailand’s higher education. Information and Learning Science, 118(5–6), 235–251.
UNESCO. (2011). Digital literacy in education. Retrieved November 8, 2018, from http://unesdoc.unesco.org/ images/0021/002144/ 214485e.pdf.
We Are Social. (2021). Digital 2021: The latest insights into the ‘state of digital’. Retrieved February 20, 2021, from https://wearesocial.com/blog/2021/01/digital-2021-the-latest-insights-into-the-state-of-digital.
