พฤติกรรมการเข้าถึงดิจิทัลคอลเล็กชั่นของผู้ใช้ห้องสมุดมหาวิทยาลัย: กรณีศึกษามหาวิทยาลัยไทย 4 แห่ง: Users' Access Behaviors of Digital Collection in the University Libraries: Case Study of 4 Thai Universities

Users' Access Behaviors of Digital Collection in the University Libraries: Case Study of 4 Thai Universities

Abstract

          การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมการเข้าถึงดิจิทัลคอลเล็กชั่นของผู้ใช้ห้องสมุดมหาวิทยาลัยในประเทศไทยใช้วิธีวิจัยเชิงสํารวจ กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ผู้ใช้ห้องสมุดที่เป็นนักศึกษา นักวิชาการ/นักวิจัย บุคลากร และอาจารย์จํานวน 200 คน คัดเลือกจากกลุ่มผู้ใช้ที่เข้าใช้ห้องสมุดแบบเผชิญหน้าและกลุ่มผู้ใช้ที่ไม้มาใช้ห้องสมุดจากการรวบรวมรายชื่ออาจารย์ นักวิชาการ/นักวิจัยที่มีผลงานทางวิชาการ หรือทําวิจัย อย่างน้อย 1-2 ผลงานขึ้นไป จากเว็บไซต์มหาวิทยาลัยที่เป็นพื้นที่ศึกษา 4 แห่ง ได้แก่ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (2) มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ (3) มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และ (4) มหาวิทยาลัยมหิดล เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสอบถาม เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยตนเองและส่งแบบสอบถามทางไปรษณีย์ได้รับแบบสอบถามที่สมบูรณ์กลับคืนมา 186 ชุด คิดเป็นร้อยละ 93 และนําข้อมูลมาวิเคราะห์โดยใช้สถิติพรรณนา (Descriptive Statistics) ได้แก่ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการวิจัย พบว่า (1) ผู้ใช้ห้องสมุดส่วนใหญ่มีพฤติกรรมการสืบค้นและเข้าถึงดิจิทัลคอลเล็กชั่นเพื่อวัตถุประสงค์ในการค้นหาข้อมูลประกอบการทําวิจัย การเรียนการสอน และทํารายงาน โดยเขตข้อมูลที่ใช้ในการสืบค้นและเข้าถึงดิจิทัลคอลเล็กชั่นมากที่สุด ได้แก่ ชื่อเรื่อง คําสําคัญ หัวเรื่อง และชื่อผู้แต่ง ผสมผสานกับเทคนิควิธีการสืบค้นแบบคําค่นทั่วไปอย่างง่าย (Simple Search) (2) ผู้ใช้ส่วนใหญ่ประสบปัญหาและอุปสรรคเกี่ยวกับการใช้ดิจิทัลคอลเล็กชั่นโดยภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง คือ 2.1) ปัญหาด้านดิจิทัลคอลเล็กชั่น คือ ขาดการประชาสัมพันธ์ให้ผู้ใช้ทราบถึงบริการดิจิทัลคอลเล็กชั่นประเภทต่างๆ (x̄=3.08, S.D.=1.448) 2.2) ปัญหาดัานการเข้าถึงและสืบค้น คือช่องทางในการเข้าถึงมีหลากหลายวิธี ยังไม่สามารถเชื่อมโยงข้อมูลดิจิทัลคอลเล็กชั่นเป็นหนึ่งเดียวกันได้ (x̄=2.88, S.D.=1.322) 2.3) ปัญหาด้านระบบเครือข่าย คือระบบเครือข่ายทํางานล่าช้า ทําให้ใช้เวลาในการดาวน์โหลดข้อมูลดิจิทัลคอลเล็กชั่นนาน (x̄=2.47, S.D.=1.42) และ 2.4) ปัญหาด้านผู้ใช้บริการ คือไม้ทราบว่าห้องสมุดให้บริการดิจิทัลคอลเล็กชั่นหรือฐานข้อมูลอะไรบ้าง (x̄=2.89, S.D.=1.501) และ (3) ผู้ใช้ส่วนใหญ่ต้องการใช้เขตข้อมูลในการสืบค้นและเข้าถึงดิจิทัลคอลเล็กชั่นของห้องสมุดมากที่สุด 10 อันดับ ได้แก่ ชื่อเรื่อง (Title) คําสําคัญ (Keywords) หัวเรื่อง (Subject) ผู้แต่ง (Author/Creator) คําอธิบาย (Description) ปีพิมพ์ (Date) ประเภททรัพยากร (Type) ภาษา (Language) รูปแบบ (Format) และสํานักพิมพ์ (Publisher